Theodoliet
Wat kun je met een theodoliet?
Meten met een theodoliet
Wanneer je langs een bouwplaats loopt, zie je vaak iemand door een meetinstrument kijken. Misschien vraag je je wel af wat je daar nu eigenlijk mee doet. Dit meetinstrument is een theodoliet en geeft je de mogelijkheid om met hoge nauwkeurigheid horizontale- en verticale hoeken, waterpaslijnen en loodlijnen te meten of uit te zetten.
Wat is een theodoliet?
Een theodoliet is simpelweg een kijker die om twee assen draait. Een verticale en een horizontale as. Aan deze assen zit een systeem waarmee de hoeken worden gemeten. In de theodoliet is een buisniveau en een doosniveau ingebouwd waarmee je het instrument waterpas kunt zetten.
Hoeken meten met een theodoliet
Analoge theodolieten zijn voorzien van een ringvormige glasplaat met daarop een schaalverdeling, een index en afleesrichting waarmee je de waarde van de hoek kan aflezen. Bij de digitale theodolieten van tegenwoordig gebeurt dit met behulp van digitale encoders. Deze zorgen ervoor dat de de hoeken van de horizontale en verticale cirkels in graden of gon worden weergeven in het display.
Afstand meten met een theodoliet
Met een theodoliet kun je niet direct afstanden meten. Om direct afstanden te meten maak je gebruik van een Total Station welke is voorzien van een ingebouwde afstandmeter. Je kunt wel afstanden bij benadering uitreken met een theodoliet door gebruik te maken van een E-Baak. Deze meetbaak is voorzien van een “E-verdeling”. Het kruisdraad van een theodoliet is voorzien van afstandsdraden. Door het aantal blokken te tellen tussen deze 2 stadia lijnen en deze te vermenigvuldigen met 100 is de afstand te meten.
Hoe werk je met een theodoliet?
Theodoliet opstellen
Het plaatsen van een theodoliet gaat eigenlijk net als bij een bouwlaser.
- Breng het statief op hoogte. Voor een ergonomische hoogte trek je het statief, met de poten bij elkaar, tot onder de kin en draai je de poten vast.
- Zet het statief boven het vaste punt (vaak een meetspijker of referentiepunt). Zorg dat de statiefkop globaal horizontaal staat en loodrecht boven het vaste punt staat.
- Bevestig het instrument en draai de klemschroef van het statief vast. Zorg ervoor dat de 3-hoekige voetplaat van de theodoliet op dezelfde manier op elkaar staan.
- Kijk door het “optisch lood” of gebruik het laserlood (afhankelijk van de uitvoering) en draai met de stelschroeven het instrument precies boven het vaste punt.
- Zet het instrument globaal horizontaal door de statiefpoten in- en uit te schuiven, kijk hierbij naar het doosniveau op de theodoliet.
- Gebruik hierna de voetschroeven om de theodoliet fijn af te stellen. Gebruik hiervoor het buisniveau op de theodoliet en doe dit in vier stappen van 90 graden of 100 gon.
- Kijk of het instrument nog steeds boven het vaste punt staat.
- Verschuif het instrument naar het vaste punt, draai indien nodig de klemschroef iets los en verschuif het instrument totdat hij precies boven het vaste punt staat. Zorg ervoor dat het instrument niet draait maar alleen verschuift naar voren of links- en rechts over denkbeeldige lijnen.
Referentiepunt zoeken
De theodoliet kan ronddraaien op het statief. Zo kun je hem in de gewenste richting draaien. Door de richtkijker zoek je het referentiepunt. Met behulp van de focuseer-knop kun je het oculair en de kruisdraden scherpstellen. Wanneer je het referentiepunt in beeld hebt, kun je de theodoliet vastzetten en verder fijn instellen door te draaien aan de horizontale- en verticale fijnschroeven.
Hoeken meten
Op het scherm van de theodoliet lees je de hoeken af in gon. 360 graden is gelijk aan 400 gon. Dat betekent dat 90 graden gelijk staat aan 100 gon enzovoorts. Je kunt een horizontale hoek – een hoek ten opzichte van een verticaal vlak – en een verticale hoek – een hoek ten opzichte van een horizontaal vlak – meten. Via het scherm kun je het nulpunt van de horizontale hoek ook zelf instellen om vanaf daar de hoeken te meten of uit te zetten.
